“Avval tashvishlanib, qo‘rquvga tushar edim. Doktor Umida chaqaloqqa qanday qarashni o'rgatganidan keyin o'zimga ishonchim ortdi. Chaqalog'imga sut tomchilarini qanday berishni o’rgatishdi, eng muhimi, kenguru uslubida bolani parvarish qilishning muhimligini tushuntirib berishdi”, - deydi Viktoriya.

Viktoriya Radmirning onasi. Radmir juda erta, 28 haftaligida dunyoga keldi.

Chaqloq juda kichkina, lekin tirishqoqlik bilan harakat qiladi.

Kenguru uslubi deb nom olgan parvarish chog’ida, ya’ni bola onasining ko’kragida yotganida bu harakatlar yaqqol ko’rinadi. Go’dak qo'llari va oyoqlarini harakatga keltiradi. Bunday yaqinlik ham ona, ham bola uchun bebahodir.

Kenguru uslubi chaqaloqlar hayotini saqlab qolishda muhim ahamiyat kasb etadi. Dalillar shuni ko'rsatadiki, kam vaznli yoki erta tug'ilgan chaqaloqlarga onasi bilan “teri-teriga” yaqinligini ta’minlaydigan bunday usul davomiy tarzda qo’llanilsa Radmir kabi chaqaloqlarning tana harorrati normallashadi, vazn ortishi tezlashadi va infektsiyalar xafi kamayadi.

Toshkent shah perinatal markazida buning samarasi yaqqol ko’rinadi.

Toshkent perinatal markazining neonatologi, doktor Umida Djamalxo‘jaeva kenguru uslubi Radmirga yordam berayotganidan mamnun. Radmir 850 gramm vazin bilan tug'ilgan, hozir esa uning vazni 1078 grammga yetdi. Kichik, ammo ahamiyatli g'alaba. Ko'p yillar davomida mazkur bo'limda ishlab kelayotgan neonatolog ko’p mablag’ talab qilmaydigan bunday uslub tadbiq qilinishining samaradorligiga ishonch hosil qilgan va buning natijalaridan mamnun.

“Hayot uchun xafli bo’lgan daqiqalarda ham bu uslub bolani saqlab qoladi. Ona va bola birga bo'lgani juda yaxshi. Kenguru tizimi laktatsiyaga yordam beradi, chaqaloqni o’z onasi bilan bog'liqligini kuchaytiradi va tana haroratni tartibga solishga yordam beradi”, dedi doktor Djamalxo'jaeva.

U haq. Radmir kabi erta tug'ilgan chaqaloqlar uchun “teri-teriga” kenguru parvarishlash tizimi inkubator kabi texnologiyalardan ko'ra yaxshiroq ekanligi isbotlangan. Bunda bola uchun eng muhim vaqtda aynan ona parvarish jarayonining markazida bo’ladi.

Mamlakatning eng yirik perinatal markazlaridan birida kenguru uslubini qo’llash odatiy holdir. Viktoriya kabi erta tug'ilgan chaqaloqlarning onalarini palatalarda farzandlarini ko'tarib yurganlarini ko'rish mumkin. Chaqaloqlarni ko'krak suti bilan boqishni erta boshlash bunga qo’shimcha ravishdagi amaliyotdir.

Bu yerda, poytaxtda parvarishlash amaliyoti namunali.

Ammo ko'krak suti bilan boqishni erta boshlash va dastlabki 6 oy davomida faqat ona suti bilan oziqlantirish kabi boshqa amaliyotlar bilan bilan birgalikda kenguru uslubini qo’llashning katta afzalliklari to’g’risida butun mamlakat bo'ylab tibbiyot muassasalarida xabardorlikni oshirish va ularni tadbiq etish kerak.

O‘zbekistonda 2021-22 yillarda o‘tkazilgan multiindikator klaster kuzatuvi (MICS) tug‘ruqdan keyin “teri-teriga’ uslubining qo’llanilishi bo’yicha vaziyat xavotirli ekanini ko’rsatdi. Ko’krak suti bilan oziqlantirishni erta boshlash, ya'ni chaqaloqlarni ular hayotining birinchi soatida emizish ko’rsatkichi 40% ni tashkil etdi. Demak, beshta onadan faqat ikkitasi bu foydali amaliyotni qo'llagan. Deyarli har to'rt onadan bittasi yangi tug’ilgan farzandi bilan “teri-teriga” usulini qo’llagan. Bola hayotining dastlabki olti oyida uni istisnosiz ona suti bilan oziqlantirish borasidagi vaziyat ham tashvishga soladi. Hozirda bu ko’rsatkich atigi 4 tadan 1 tadir, ayni vaqtda 6-23 oylik bolalarning atigi 5 tadan 2 tasi (39)% oziq-ovqatning minimal xilma-xilligini va minimal miqdordagi ozuqani oladi (Minimal qabul qilinadigan parhez).

“Teri-teriga” uslubi, ko’krak suti bilan oziqlantirishni erta boshlash va olti oy davomida go’dakni faqat ona suti bilan boqish amaliyoti yangi tug'ilgan chaqaloqlar o'limini to’xtatishi mumkin. Hayotning dastlabki 28 kunida vafot etayotgan bolalarni saqlab qolish mumkin. MICS ma'lumotlariga ko'ra, O'zbekistonda har kuni 42 ta yangi tug'ilgan chaqaloq hayotdan ko'z yumadi.

“Yangi tug'ilgan bolalar fojiali o’limining oldini olish mumkin,” - deydi UNICEFning O‘zbekistondagi vakolatxonasi rahbari Munir Mamedzade. “Dalillar shuni ko’rsatadiki, tug‘ruq va undan keyingi davrda samaradorligi yuqori bo’lgan uslublarni qo’llash hamda parvarishni yaxshilash neonatal o‘limni 40 foizgacha kamaytirishi mumkin. Hukumat, xususiy sektor va rivojlanish boʻyicha hamkorlarni perinatal yordam sohasiga kechiktirmasdan sarmoya kiritishga taklif qilaman. Harakatsizlik va qat'iyatsizlikning to’lovi kattadir, chunki begunoh go’daklarning nobud bo'lisi davom etmoqda.”

So'nggi yillarda UNICEF ushbu oltin amaliyotni targ'ib qilish borasida siyosatchilar bilan hamkorlik qildi, “Bolaga do’stona munosabatdagi kasalxona” tashabbusi doirasida tibbiyot xodimlarini o’qitishni qo’llab-quvvatladi.

Ҳужжатлар

Муассасалар

Матбуот хизмати

Яна

Ona-bola o’rtasidagi “teri-teriga” aloqasi O'zbekistondagi bolalar salomatligi uchun zarur Kenguru uslubi bolani saqlab qoladi